ԲԱՆՋԱՐՈՎ ԿԼՈՐՉԻԿ


Կլոր­չիկ, կլո­լակ, կո­լո­լակ, կո­լո­լիկ, կու­լո­լակ, կու­լու­լակ, կլու­րիկ, կլու­լիկ, կլոր, կլուր, կլէօր, կլտրիկ, գնդիկ, ե­ւայլն…. կա­րե­լի է նաեւ եր­կա­րել շար­քը բար­բա­ռա­յին այս բա­ռե­րու, ո­րոնք կլոր՝ գնդա­ձեւ (գնդիկ) պատ­րաս­տո­ւած կե­րակ­րա­տե­սակ­նե­րու ա­նո­ւա­նում­ներն են, մեր տար­բեր գա­ւա­ռա­բար­բառ­նե­րով: Ի­րա­կա­նու­թեան մէջ, այն­քան տա­րա­ծո­ւած է ե­ղած մանր կոր­կո­տով կլո­րակ­նե­րու պատ­րաս­տու­թիւ­նը. եւ՛ մսա­յին եւ՛ ա­ռանց մի­սի շա­ղո­ւած կլո­րակ­ներ՝ տար­բեր բան­ջա­րե­ղէն­նե­րով կամ մթերք­նե­րով, ա­ռօ­րէա­կան եւ տօ­նա­կան օ­րե­րուն յա­տուկ, ա­պու­րի կամ թա­ցա­նի մէջ ե­փո­ւած, ձէ­թով տապ­կո­ւած կամ ա­ղա­ջու­րի մէջ խա­շո­ւած, տար­բեր մի­ջուկ­նե­րով լցո­նած, կամ ալ ա­ռանց մի­ջու­կի, պար­զա­պէս գնդիկ պատ­րաս­տո­ւած: Յատ­կա­պէս գնդիկ­նե­րու առ­կա­յու­թիւ­նը բազ­մա­թիւ ա­պուր­նե­րու մէջ այ­լա­զա­նու­թիւն կու տայ սո­վո­րա­կան ճա­շե­րուն. օ­րի­նակ՝ Ուր­ֆա­յի բո­րա­նիին մէջ, մի­սի, սի­սե­ռի եւ շո­մի­նի կող­քին՝ մսով շա­ղո­ւած մանր գնդիկ­ներ կան: Մու­սա­լե­րան թթջրի­կին մէջ, ոս­պի եւ բան­ջա­րի կող­քին ա­ռանց մսի գնդիկ­ներ կան: Ա­տա­նա­յի սխտո­րով կո­լո­լա­կը կը պատ­րաս­տեն կա­ղի­նի մե­ծու­թեամբ, վրան մա­տով փո­սիկ կʼը­նեն, ա­պա այն շո­գե­խա­շե­լէ յե­տոյ կը մա­տու­ցեն լո­լիկ – սխ­տոր թա­ցա­նի մէջ: Զէյ­թու­նի թթու կլէօ­րը մսա­յին գնդիկ­ներ են, ե­փո­ւած աղ­տո­րի ջու­րին մէջ:

Շատ տա­րա­ծո­ւած դա­սա­կան կո­լո­լա­կը՝ մի­ջու­կով մսա­յին կո­լո­լակն է. ըստ պատ­մա­կան աղ­բիւր­նե­րու այն ե­ղած է Կի­լի­կեան թա­գա­ւո­րու­թեան ա­մե­նաիւ­րա­յա­տուկ ճա­շա­տե­սա­կը, զորս կը մա­տու­ցո­ւէր յար­գար­ժան հիւ­րե­րուն: Ե՛ւ պա­տեա­նի խմո­րը ե՛ւ մի­ջու­կը կը պատ­րաս­տո­ւի մի­սով: Հին ժա­մա­նակ (դե­ռեւս 40 – 50 տա­րի ա­ռաջ ալ) մի­սը ծե­ծած են փայ­տեայ յա­տուկ թա­կի­չի օգ­նու­թեամբ, մար­մա­րեայ քա­րի վրայ. իսկ մի­ջու­կի մի­սը՝ եր­կու դա­նակ­նե­րու օգ­նու­թեամբ ման­րած:

Մի­ջու­կով այլ կո­լո­լակ­ներ են մու­սա­լե­րեան գետ­նախն­ձո­րով կլու­րը, ինչ­պես նաեւ աղ­ցուց (ա­ղու­հա­ցի) կլու­րը՝ հա­տի­կե­ղէ­նա­յին լցո­նով. պահ­քի շրջա­նի բազ­մա­թիւ տե­սա­կի կո­լո­լակ­նե­րը՝ բան­ջա­րի կամ սի­սե­ռի մի­ջու­կով. Ուր­ֆա­յի յայտ­նի քը­պե­պե­թը (ե­ռան­կիւ­նա­ձեւ)՝ մ­սա­յին եւ հա­տի­կա­յին մի­ջու­կով. պա­տեա­նը մանր կոր­կո­տով ու դդու­մով շա­ղո­ւած, իսկ մի­ջու­կը՝ թա­հին, սի­սեռ, բան­ջար խառ­նուր­դով իւ­րա­յա­տուկ կո­լո­լա­կը. Մի­ջին­քի թո­փի­կը իր տա­րա­տե­սակ­նե­րով, ե­ւայլն….: Կան նաեւ իւ­ղա­յին ճրա­գո­ւի մի­ջու­կով, մեծ ու փոքր, կամ տա­փակ կո­լո­լակ­ներ: Ճի­պին­ցի Վար­դու­հի տա­տիկս Զա­տի­կի յա­ջոր­դող օ­րե­րուն կը պատ­րաս­տէր հաւ­կի­թով կո­լո­լակ, մէ­ջը զատ­կո­ւան խա­շած հաւ­կի­թը, վրան՝ ա­ղա­ցած մի­սը:

Երբ տան­տիկ­նոջ աշ­խա­տան­քը շատ է, սո­վո­րա­կան մի­ջու­կով կո­լո­լա­կի փո­խա­րէն կը պատ­րաս­տէ սի­նի կո­լո­լակ, նոյն բա­ղադ­րիչ­նե­րով, պար­զա­պէս փու­ռի ափ­սէին մէջ, տա­փակ, ե­փե­լէն ա­ռաջ յա­տուկ նախ­շե­րով կտրա­տե­լով: Մու­սա­լե­րան խո­հա­նո­ցին մէջ կայ նաեւ այս վեր­ջի­նի փոք­րիկ տար­բե­րա­կը, ա­փի մե­ծու­թեամբ, զորս կը խո­րո­վեն ա­ծու­խի վրայ ցան­ցի օգ­նու­թեամբ:

Կան նաեւ կո­լո­լակ­ներ, ո­րոնք ա­փի մէջ պատ­րաս­տո­ւե­լով, կը ստա­նան ա­փի ձե­ւը, բայց ժո­ղո­վուր­դը ա­նոնց ալ տո­ւած է կո­լո­լակ կամ կլոր­չիկ ա­նո­ւա­նու­մը. ան­շուշտ ո­րոշ շրջան­ներ ա­նոնք կը կո­չո­ւին բրդուճ (Մու­սա­լեռ), ճան­կիկ (Զէյ­թուն), սը­խըմ (Ուր­ֆա, Խար­բերդ), ևայլն….: Օ­րի­նակ՝ գետ­նախն­ձո­րով բրդուճ, ոս­պով սը­խըմ: Այն­թապ­ցի­նե­րու խո­հա­նո­ցին մէջ կայ օ­րուխ ա­նու­նով եր­կա­րա­ւուն կո­լո­լա­կը, իսկ Մա­րաշ­ցի­նե­րուն մօտ հար­սի մատ­նե­րը. ա­ռա­ջի­նը կը պատ­րաս­տո­ւի կոր­կոտ – ­միս խառ­նուր­դով, իսկ երկ­րոր­դը՝ բրինձ – ­միս շա­ղա­խե­լով:

Սուտ կո­լո­լակ­նե­րու շար­քին է Ա­պա­րա­նի թթո­ւա­կո­լո­լը, այն կը պատ­րաս­տեն ոս­պով, մանր կոր­կո­տով եւ ման­րո­ւած կա­ղամ­բի թուր­շիով:  Նոյն ձե­ւի հե­տաքր­քիր ճա­շա­տե­սակ մըն է Մա­լա­թիա­յի ա­ւան­դա­կան խո­հա­նո­ցի սմբու­կով կլոր­չի­կը: Այս ե­ղա­նա­կին, երբ բան­ջար­ներն ա­ռատ են կը պատ­րաս­տո­ւի բան­ջա­րով կլոր­չի­կը:

­Բա­ղադ­րու­թիւ­նը

2 կապ շո­մին (սպա­նախ) կամ բան­ջար

3 սոխ

ձէթ

մա­ծուն -սխ­տոր

կլոր­չի­կի հա­մար՝

1 գա­ւաթ մանր կոր­կոտ

0.5 գա­ւաթ ա­լիւր

0.5 գա­ւաթ ման­րա­ձա­ւար (սի­միտ)

կար­միր եւ սեւ պղպեղ

քի­միոն

սխտո­րի փո­շի

Պատ­րաս­տու­թիւ­նը

1.- Կլոր­չի­կի բա­ղադ­րիչ­նե­րը խառ­նել, շա­ղել ջու­րով եւ վե­րա­ծել գնդիկ­նե­րու. ա­պա խա­շել ա­ղա­ջու­րի մէջ, մին­չեւ որ ջու­րի ե­րե­սը բարձ­րա­նան:

2.- Սո­խա­ռա­ծին վրայ ա­ւել­ցը­նել ման­րո­ւած կա­նա­չին եւ շո­գե­խա­շել:

3.- Խառ­նել խա­շած կլոր­չիկ­նե­րը