Լոռի Պէրպէրեան
Օր մը Լիբանանցի էր, միւս օրը՝ Գանատացի: Պանդուխտը դարձած էր աշխարհի քաղաքացի, ու միշտ հեռու՝ իրեն անծանօթ հայրենիքէն:
Սիրակարօտ պանդուխտը աջ ու ձախ կը նայէր ու որեւէ տեղ երջանկութիւն չէր գտներ ու յաւէտ կ’երազէր իր չտեսած հայրենիքին մասին: Ան անդադար կը մտածէր, թէ արդեօք կեանքին յաջորդ տարիները ո՞ր օտար երկրին ափերը պիտի անցնէր․․․
Ուր որ երթար, յուսահատած պանդուխտին հանդիպողները՝ զայն թաց աչքերով կը դիտէին ու լուռ-լուռ կը մտածէին, թէ պանդուխտը քանի՞ ցամաքամասի վրայ պէտք է ապրէր մինչեւ հասկնար, որ նոյնիսկ աշխարհի լաւագոյն կեանքի մակարդակ նուիրող երկիրը՝ հայրենիքէն անջատուած պանդուխտին չէր կրնար գոհացնել:
Իսկ ուրիշներ կը կարծէին հետաքրքիր պանդուխտը կը փորձէր եզրակացնել, թէ քանի՞ լեզու պէտք է սորվէր մինչեւ իր մայրենի լեզուն ամբողջովին մոռնար ու որքա՞ն հեռու պէտք էր փոխադրուէր, որպէսզի իր հայրենիքին կարօտի ցաւը չզգար:
Մինչ ինք՝ կը մտածէր․․․ արդեօք պանդուխտը նոյնիսկ տուն մը ունէ՞ր, ուր իր հոգին վերջապէս հանգչէր:
Ժամանակ մը ետք, տրտմած պանդուխտը հայրենիքին կանչը լսեց ու անհամբեր ոգեւորութեամբ վազեց անոր գիրկը: Անծանօթ արենակիցներու հանդիպման ընթացքին, ոչ միայն իր հայրենի տունը այլեւս իր անուան պէս հարազատ թուեցաւ, այլ՝ իր երազանքներն ու կեանքի նպատակներն ալ բազմացան:
Պանդուխտը՝ սրտանց ներշնչուած, կարծես իր կեանքին իմաստը գտած վերադարձաւ ու սկսաւ իր առօրեան անզսպելի եռանդով մը ապրիլ, յանկարծ, օտար երկրի հողի վրայ, իսկապէս ուրախ զգաց:
Ան վախցաւ, ինքզինքը մեղաւոր անուանեց, կարծելով որ իր ազգն ու հայրենիքը կը դաւաճանէր: Սակայն, օրի բերումով պանդուխտը տեսաւ որ այդ ուրախութիւնը իր ժողովուրդէն ու մայր հողէն հաւաքած առաքելութեան հասկացողութիւնն էր: Պանդուխտը անդրադարձաւ, որ այդ ցնծութիւնը արդիւնքն էր այն փոքրիկ հայրենիքին, որ ան կազմած էր իր շուրջն ու մանաւանդ՝ իր սրտին մէջ:
Այդ զուարճութիւնը իր մտքին մէջ ծնունդ տուաւ այն գաղափարին, որ սեփական օճախը գտնելու չափ խաղաղութիւն պատճառեց անոր: Այն էր՝ կարելիութիւնը, որ թերեւս ան պանդուխտ ծնած էր, որպէսզի աշխարհը համտեսէ իր ազգին պտուղները եւ ծանօթանայ իր հայրենիքէն բխած հրաշալիքներուն: Թերեւս իր պանդխտութեամբ օգտակար էր հեռաւոր հայրենիքին: Թերեւս կրնար իրեն նման պանդուխտներու ծանօթացնել իրենց տակաւին անծանօթ հայրենիքը:
Թերեւս կարեւոր չէր որքան հեռու էր հայրենիքէն, այլ՝ որքան մօտիկ էր հայրենիքը իր սրտին: