«Արցախփրես»․- Լավիացի Ալեքսէյը այցելած է Արցախ եւ պատմած, թէ ինչ է տեսած է լեռներու եւ ազատութեան երկրին մէջ եւ ինչպէս բնութեան բացառիկ երեւոյթի ականատես դարձած:
Ռիկայէն էջատէր (blogger) Ալեքսէյ Վէսեոլին օտարերկրեայ լրագրողներու խումբի մը հետ Փետրուար 10-14 այցելած է Լեռնային Ղարաբաղ: Eunetworkի իր էջին մէջ ան պատմած է ուղեւորութենէն ստացած իր տպաւորութիւններուն եւ այն մասին, թէ ինչը զարմացուցած է իրեն այնտեղ:
«Լրագրողներու խումբի հետ ես մեկնեցայ բացայայտելու ինծի համար անծանօթ երկիր մը` Արցախը, որ յայտնի է նաեւ Լեռնային Ղարաբաղ անունով: Մեր ճանապարհորդութիւնը լի էր արկածներով», գրած է Վէսեոլին:
Լատվիացի էջատէրին Արցախը զարմացուցած է իր լեռներով, մաքուր օդով եւ բնութեամբ:
«Արցախը կը գտնուի լեռներու վրայ, ամպերէն ալ վեր: Կրնա՞ք պատկերացնել: Ինչպէս կարելի է ապրիլ ամպերէն վեր: Այս հրաշալի երկրին մէջ արեւը կը շողշողայ գրեթէ միշտ, օդը շատ մաքուր է: Լեռները կ՛ապշեցնեն իրենց բարձրութեամբ, վեհութեամբ: Կովկասեան լեռներ: Անոնք, կարծես, ըլլան դարաւոր հսկաներ, որոնք տեղակայուած են այս յարմարաւէտ լեռնահովտին մէջ եւ աշխարհին կը նային ամպերու մէջէն… Տեղացիները մեղուաբուծութեամբ կը զբաղին, դեղաբոյսեր կը հաւաքեն: Այստեղ հեշտ է շնչելը, օդը կազդուրիչ կը թուի», կը գրէ ան:
Ալեքսէյի խօսքով` Արցախի մէջ յաճախ կարելի է լեռնային աղբիւրներ, գինեգործարաններ, կրօնական յուշարձաններ տեսնել:
«Մենք կանգ առինք յուշարձաններէն մէկու մօտ: Շուրջբոլորը լեռներ, լեռներ, անվերջ լեռներ: Ջուր խմեցինք աղբիւրէն, ան շատ մաքուր էր, իսկապէս թարմացնող: Լեռնային տեղանքի առանձնայատկութիւնը հաշուի առնելով` ճանապարհները լաւ վիճակի մէջ էին: Հանելուկ կը մնայ, թէ տեղացիները ինչպէս կրնան ատոնք պահպանել այդ տեսքով: Դժուար է պատկերացնել, որ այդ կախարդական երկիրը ռազմական հակամարտութեան մէջ կը գտնուի, իսկ հողը այստեղ խոր սպիներով պատուած է: Արցախը անկախ երկիր է զարմանալի մշակոյթով, մարդոցմով, որոնք բարձր կը գնահատեն ազատութիւնը : Այստեղ բոլորը կը խօսին Ղարաբաղի բացառիկ բարբառով, այդ լեզուն նոյնիսկ Հայաստանի բնակիչները դժուարութեամբ կ՛ընկալեն», կը նշէ ան:
Էջատէրը կ՛աւելցնէ, որ այս երկրի վրայ դիւցազներգական մարտեր մղուած են:
«Շատերը զոհուած են` պաշտպանելով իրենց գիւղերը, ընտանիքները ու հողը: Որոշ տեղեր մինչ այսօր հրաձգութիւն կ՛ընթանայ: Որոշ գիւղեր, ուրկէ մենք անցանք, ամբողջութեամբ աւերուած են, սակայն ատոնք կը վերականգնուին տեղի բնակիչներու եւ իշխանութիւններու շնորհիւ: Դուք կրնաք Արցախի անկախութեան համար մարտնչող ու ինկած զինուորներուն նուիրուած բազմաթիւ յուշարձաններ տեսնել: Կը զարմացնէ մարդոց քաջութիւնը, անոնք կը շարունակեն ապրիլ այստեղ եւ չեն վախնար կառուցելէ այն, ինչ որ աւերուած է պատերազմի հետեւանքով: Խաղաղութիւնը այստեղ իսկապէս կարեւոր է», կ՛ընդգծէ ան:
Ստեփանակերտի մէջ Ալեքսէյը միւս լրագրողներու հետ անկրկնելի բնութեան երեւոյթի ականատես եղած է:
«Արցախի մայրաքաղաք Ստեփանակերտ, մենք հասանք երեկոյեան, եւ ան հիւրընկալ կերպով յոգնած ճանապարհորդներու առջեւ բացաւ իր դռները: Քաղաքը ցնցուած էր պատերազմէն, սակայն շատ արագ վերականգնուած: Առաջին տպաւորութիւնը այնպիսին է, կարծես երկնքի մէջ ըլլաս: Բացատրեմ` ինչու. այստեղ մենք ականատես դարձանք բնութեան բացառիկ երեւոյթի մը, երբ մշուշը ամպերու հետ կը ծածկեն քաղաքի փողոցները: Գուցէ` Արցախի բնակիչները արդէն վարժ են ատոր եւ չեն նկատեր, սակայն ատիկա հեքիաթի նման էր. այնպիսի տպաւորութիւն էր, կարծես լեռնային քաղաքի փողոցները կը սաւառնին երկինքի մէջ: Մայրաքաղաքի լապտերի լոյսի ճառագայթը կը շողշողայ ամպերու մէջ եւ նրբօրէն կը ցրուի: Մառախուղէն ու ամպերէն վեր աստղերն են: Դուք ատոնք կը տեսնէք անմիջապէս ձեր գլխավերեւը», կը գրէ ան:
Արցախի մասին իր շարադրանքը Ալեքսէյը կ՛աւարտէ հետեւեալ խօսքերով. «Սա Արցախն է. լեռներու եւ ազատութեան երկիրը»:
