Չեմ գիտեր, թէ` քորոնա, թագաժահր, պսակաձեւ ժահր, թագավարակ, պսակաժահր, պսակավարակ, թագաձեւ ժահր բառերը եւ անուանումները ե՞րբ եւ ինչպէ՞ս մուտք գործեցին մեր առօրեայ խօսակցութեան մէջ եւ անոր անբաժան մասնիկները դարձան, բայց գիտեմ, որ այս օրերուն, ո՛ւր ալ ըլլանք, որո՛ւ հետ ալ խօսինք, հեռատեսիլի որ կայանը դիտենք կամ որ թերթը կարդանք, իսկոյն մեր դէմ կ’ելլեն այդ բառերը եւ աւելի կը խանգարեն մեր իրարանցած կեանքը: Ընկերներ ու բարեկամներ ալ ունին անոնք, օրինակ` դիմակ, ձեռնոց, հականեխիչ հեղուկ, բերանակապ, դնչակապ, քթակապ, վարակապաշտպան կապ եւ այլն: Ներկայիս, առանց այդ միջոցներուն եւ կապերուն չենք կրնար շարունակել մեր կեանքը: Եթէ կը կարծէք, թէ ցանկը վերջացած է` սխալած կ’ըլլաք. մոռցա՞ք ֆիզիքական հեռաւորութիւն, ընկերային հեռաւորութիւն եւ մեկուսացման շրջան արտայայտութիւնները, որոնցմով ճոխացուցինք մեր բառապաշարը, բայց թշուառացուցինք մեր կեանքը:
Է՜հ, երանի միայն նոր բառեր կամ արտայայտութիւններ աւելնային մեր առօրեային: Անցած երեք ամիսներու ընթացքին ինչե՜ր ու ինչե՜ր չտեսանք. Թոռնիկի կարօտ մնացած մեծհայրերն ու մեծմայրերը իրենց թոռնիկները առցանց տեսան ու այդքանով բաւարարուեցան: Զիրար չճանչցող, անգամ չբարեւող դրացիները, Զատկուան առթիւ, պատշգամներէն իրարու հետ Զատիկ տօնեցին ու երկար փայտերու վրայ տեղաւորած բաժակներով կենաց խմեցին եւ պարեցին, որովհետեւ մարդու կարօտ մնացած էին անոնք: Օփերայի երգիչները պատշգամներէն մեներգեցին, երաժիշտներն ալ նուագեցին ու թաղեցիներուն խանդավառութիւն պարգեւեցին:
Առցանց երգահանդէսներ, տեսահոլովակներ, ժողովներ, դպրոցական դասեր եւ հանդիպումներ տեղի ունեցան եւ անշուշտ տուները գրասենեակի վերածելով առցանց աշխատողները օրէ օր աւելցան: Ուսուցիչները որոշ չափով հանգստացան, իսկ բազմազաւակ ծնողները խենթացան: Բժիշկները իրենց հիւանդներուն հետ հեռախօսով զրուցեցին ու բժշկեցին կամ բժշկել փորձեցին: Եկեղեցական արարողութիւնները, պատարագները, քարոզները ուղիղ եթերներով սփռուեցան ու մենք մեր տուները նստած աղօթեցինք, իսկ Ծաղկազարդին` պզտիկներուն ձեռքը մոմեր տուինք ու հեռատեսիլին դէմ նստեցնելով նկարեցինք, ապա` Instagram-ի մեր էջին վրայ տեղադրեցինք այդ նկարները:
Կիները գրեթէ խոհանոցէն դուրս չելան, մինչդեռ տղամարդիկ կերա՜ն ու կերա՜ն: Գիշերանոցները եւ տունի հագուստները հինցան ու լուացուելէն մաշեցան, անդին` պաշտօնական զգեստները, իրենց տէրերուն կարօտը քաշեցին եւ պահարաններուն մէջ` տէրերուն նման բանտարկուած մնացին: Շատեր նիհարցան ու իրենց նոր տեսքով զարմացուցին դիմատետրի հետեւորդները, որոնք նիհարնալու գաղտնիքը գիտնալու համար նիհարցողին պոչը չձգեցին, ոմանք ալ գիրցան ու նկարներուն մէջ իրենց կողակիցին ետեւը պահուըտելով կրիայի պէս միայն գլուխնին դուրս հանեցին: Նիհարցողը փաունտերով ըրաւ իր իջած կշիռքին հաշիւը, իսկ գիրցողը` քիլօներով…
Ձայն չունեցողը դիմատետրի էջէն երգե՜ց-երգե՜ց ու խլցուց բոլորս, արտասանելու շնորհք չունեցողը ամենայն ինքնավստահութեամբ ՙարտասանեց՚ ու ցաւցուց ունկնդիրներուն ականջները, պատմութիւն մը գիտցողը սկսաւ չգիտցած պատմութիւնն անգամ պատմել մեզի, գրիչ չբռնողը ինքզինք բանաստեղծ հռչակեց ու մէջտեղները ինկաւ, տակաւին մեր գլխուն ի՜նչ ՙլօլօ՚ներ կարդացողներ եղան. մէկ խօսքով` լուրջն ու թեթեւսոլիկը, բարձրորակն ու անորակը խառնուեցան իրարու, իսկ կապիկութիւն ընողները մէջտեղները ինկան: Տէ՛, եկուր ալ զսպէ բոլորը:
Դիմակը, վարակէն պաշտպանելու միջոց մը ըլլալէ աւելի, նորաձեւութիւն դարձաւ: Ժամանակին` կօշիկդ, պայուսակդ, արդուզարդդ պիտի համապատասխանեցնէիր հագուածքիդ, հիմա` դիմակդ: Աստուա՛ծ իմ, ի՜նչ դիմակներ սկսանք տեսնել` գունաւորը, շրթունքի գծագրութիւն ունեցողը, Adidas կամ Nike-ի նշան ունեցողը, Blue Jays մակնիշը կրողը, եռագոյնովը, հայկական ասեղնագործութեամբ հիւսուածը, պաշտօնականը, ճինզ կերպասովը, մետաքսեան…է՜հ, հնարողներուն հոգին ողջ մնայ:
Անցեալները Down Town-ի մէջ կը քալէի ու զարմացայ, երբ կարուձեւի խանութին ապակեայ փեղկին ետեւը տարբեր գծագրութիւններով ու գոյներով եռանկիւնի տեսքով ձեւուած կերպասներ տեսայ. մօտէն նայեցայ եւ ի՜նչ տեսնեմ` պատուէրի համաձայն, հատը 25 տոլարի դիմակներ կը կարեն ու կը ծախեն եղեր: Չդիմացայ ու նկարել ուզեցի: Դերձակուհին ու հաշուապահը շատ ուրախացան եւ ընդառաջեցին փափաքիս, թերեւս կարծեցին, որ տասնեակներով պիտի պատուիրեմ անոնցմէ կամ ալ յաճախորդներ պիտի ապահովեմ իրենց:
Այս ամէնը մէկ կողմ, իսկ Պսակի արարողութիւններուն եւ հարսանիքներուն յետաձգուիլը միւս կողմ: Նշանուած զոյգը մեծ քար մը դրաւ սրտին ու անժամկէտ յետաձգեց իր կեանքի ամենասպասուած պահը, մինչդեռ անհամբերները անոր ճարն ալ գտան ու իրենց հարազատներուն նկարները եկեղեցւոյ նստարաններուն կպցնելով պսակուեցան:
Այսպէս` “առանց հարսանիքներու, նշանտուքներու, հաւաքոյթներու, պազարներու, փառատօներու, ձեռնարկներու, ճաշկերոյթներու, պարահանդէսներու եւ նոյնիսկ առանց ճամբորդելու ապրիլ կ’ըլլա՞յ մը” չըսէք, որովհետեւ եղաւ ու տակաւին այսպէս պիտի շարունակուի: Յուսամ շատ երկար չի տեւեր այս ճգնաժամը:
Նորութիւններ շատ տեսանք եւ տակաւին ինչե՜ր պիտի տեսնենք: Վստա՛հ եմ, որ եթէ երեք ամիս առաջ այս գրածներուս մէկ մասը գրած ըլլայի, պիտի ըսէիք, որ այս կնոջ տաքութիւնը բարձրացած է ու կը զառանցէ, իսկ հիմա խնդալով կամ ժպիտով պիտի կարդաք գրածներս ու թերեւս անհամբեր սպասէք յաջորդ գրութեանս: Է՜հ, ի՛նչ ըսեմ…եթէ պիտի սպասէք` լաւ մը լուացուեցէք, հականեխուեցէք, քթակապնիդ կապեցէք, ձեռնոցնիդ դրէք, ընկերային հեռաւորութիւնը պահպանեցէք` մէկ խօսքով “քորոնա”էն հեռու մնացէք ու այդպէ՛ս սպասեցէք: